Ձեռներեցություն

ՀՀ Սահմանադրության համաձայն յուրաքանչյուր ոք ունի տնտեսական, ներառյալ ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու իրավունք:
Ձեռնարկատիրական գործունեությամբ կարող են զբաղվել՝

• ՀՀ քաղաքացիները
• փախստականները
• օտարերկրացիները
• քաղաքացիություն չունեցող անձիք (եթե, նրանց ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքը չի սահմանափակված օրենքով)։

Ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելու համար Դուք պետք է գրանցվեք ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմի իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում որպես իրավաբանական անձ կամ հաշվառվեք որպես անհատ ձեռնարկատեր:

(Լրացուցիչ տեղեկությանների համար կարող եք դիմել՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմի իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալություն, հեռ։+374-10-201445, հասցե` Երևան 0051, Կոմիտաս 49/3, 9-րդ հարկ)։

Անհատ ձեռնարկատեր

Անհատ ձեռնարկատեր հաշվառվելիս Դուք իրավունք կունենաք առանց իրավաբանական անձ կազմավորելու, ինքնուրույն, Ձեր անունից և Ձեր ռիսկով իրականացնել գործունեություն, որի հիմնական նպատակը կլինի գույքը օգտագործելուց, ապրանքները վաճառելուց, աշխատանքներ կատարելուց կամ ծառայություններ մատուցելուց շահույթ (եկամուտ) ստանալն է:

Իրավաբանական անձ

Իրավաբանական անձը իր գործունեությամբ կարող է լինել՝

• շահույթ ստանալու նպատակ հետապնդող (առևտրային) կազմակերպություն,
• շահույթ ստանալու նպատակ չհետապնդող և ստացված շահույթը մասնակիցների միջև չբաշխող (ոչ առևտրային) կազմակերպություն:

---

Իրավաբանական անձի պետական գրանցման համար Դուք գործակալություն է ներկայացնում`

• դիմում.
• իրավաբանական անձ հիմնադրելու մասին հիմնադիրների որոշումը կամ հիմնադիր ժողովի արձանագրությունը` ստորագրված բոլոր հիմնադիրների կամ օրենքով նախատեսված դեպքերում՝ ժողովի նախագահի և քարտուղարի կողմից.
• մեկ անձի կողմից իրավաբանական անձի հիմնադրման դեպքում՝ հիմնադրի միանձնյա գրավոր որոշումը.
• իրավաբանական անձի կանոնադրությունը` հաստատված հիմնադրի (հիմնադիրների) կամ հիմնադիր ժողովի կողմից.
• տեղեկություններ իրավաբանական անձի գործադիր մարմնի ղեկավարի կամ նրա ժամանակավոր պաշտոնակատարի վերաբերյալ՝ անձնագրային տվյալները և սոցիալական քարտի համարը կամ նշում անձի՝ սոցիալական քարտից հրաժարվելու մասին և համապատասխան տեղեկանքի համարը, էլեկտրոնային փոստի հասցեն.
• ֆիրմային անվանման գրանցման հայտ (Ֆիրմային անվանման գրանցման հնարավորությունը կամ գրանցման մերժումը որոշվում է անմիջապես):

Եթե իրավաբանական անձի հիմնադիրը օտարերկյա ֆիզիկական անձ է, ապա վերը նշված փաստաթղթերից բացի ներկայացվում է նաև տվյալ անձի անձնագրի կամ անձը հաստատող այլ փաստաթղթի պատճենը՝ հայերեն թարգմանված, որը պետք է հաստատված լինի նոտարական կարգով:
 
Պետական գրանցման կամ պետական հաշվառման համար գործակալություն ներկայացվող դիմումը պետք է բովանդակի`

1. դիմողի անունը, ազգանունը (իրավաբանական անձի դեպքում` լրիվ անվանումը).
2. դիմող ֆիզիկական անձի անձնագրի կամ նույնականացման քարտի (ID) տվյալները, բնակության կամ հաշվառման հասցեն, իրավաբանական անձի գրանցման համարը և գտնվելու վայրը.
3. նշում, որ դիմումը ներկայացվում է գործակալություն.
4. ներկայացվող պահանջը.
5. դիմումին կցվող փաստաթղթերի ցանկը.
6. դիմումը կազմելու տարին, ամիսը, ամսաթիվը.
7. դիմող ֆիզիկական անձի ստորագրությունը կամ դիմող իրավաբանական անձի գործադիր մարմնի ղեկավարի կամ լիազորված անձի ստորագրությունը:

Կարող եք գրանցվել նաև էլեկրոնային հարթակի միջոցով՝ www.e-register.am: Էլեկտրոնային եղանակով տեղեկատվական համակարգի միջոցով պետական գրանցման կամ պետական հաշվառման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացնելու դեպքում դիմում ներկայացնելու պահանջը համարվում է կատարված, եթե անձը տեղեկատվական համակարգում համացանցի միջոցով լրացնում է դիմումի համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը և փաստաթուղթը հաստատում է էլեկտրոնային ստորագրության միջոցով:
Դուք կարող եք ընտրել նաև իրավաբանական անձի տեսակը՝

Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն (ՍՊԸ)

Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունը կարող է հիմնադրվել մեկ կամ մի քանի անձանց կողմից։ Այդ ընկերության կանոնադրական կապիտալը բաժանված է կանոնադրությամբ սահմանված չափերով բաժնեմասերի: 
Դա ամենատարածված ընկերության տեսակն է։

Լրացուցիչ պատասխանատվությամբ ընկերություն (ԼՊԸ)

Լրացուցիչ պատասխանատվությամբ ընկերությունը կարող է հիմնադրվել մեկ մեկ կամ մի քանի անձանց կամ մի քանի անձանց կողմից, որի կանոնադրական կապիտալը բաժանված է կանոնադրությամբ սահմանված չափերով բաժինների: Այսինքն` նույնը, ինչ նախատեսված է նաև ՍՊԸ-ի համար: Տարբերությունը կայանում է նրանում, որ այս ընկերության մասնակիցները նրա պարտավորությունների համար համապարտ պատասխանատվություն են կրում իրենց գույքով` ընկերության կանոնադրությամբ բոլորի համար միանման որոշված իրենց ավանդների բազմապատիկի չափով:

Բաց բաժնետիրական ընկերություն (ԲԲԸ)

Բաց բաժնետիրական է համարվում այն ընկերությունը, որի մասնակիցներն առանց մյուս մասնակիցների համաձայնության կարող են օտարել իրենց պատկանող բաժնետոմսերը: Ընկերությունն իրավունք ունի իրականացնել իր թողարկած բաժնետոմսերի ազատ վաճառք: ԲԲԸ-ի դեպքում հնարավոր չէ վերահսկել երրորդ անձանց կողմից բաժնետոմսերի գնումը և վաճառքը՝ հաշվի առնելով, որ չկա որևէ սահմանափակում բաժնետոմսերի ձեռքբերման և օտարման հարցում:

Փակ բաժնետիրական ընկերություն (ՓԲԸ)

Փակ բաժնետիրական է համարվում այնպիսի ընկերությունը, որի բաժնետոմսերը բախշվում են միայն նրա հիմնադիրի կամ նախապես որոշված այլ անձանց միջև: Նման ընկերությունն իրավունք չունի անցկացնելու իր թողարկած բաժնետոմսերի բաց բաժանորդագրություն կամ սահմանափակ թվով անձանց առաջարկել այլ կերպ ձեռք բերելու դրանք: ՓԲԸ-ն պետք է ունենա 49-ից ոչ ավել բաժնետեր, այլապես՝ պետք է վերակազմակերպվի ԲԲԸ-ի: Փակ բաժնետիրական ընկերության բաժնետերերն այդ ընկերության այլ բաժնետերերի կողմից վաճառվող բաժնետոմսերը ձեռք բերելու նախապատվության իրավունք ունեն:

Լիակատար ընկերակցություն

Լիակատար է համարվում այն ընկերակցությունը, որի մասնակիցները /լիակատար ընկերներ/, կանոնադրությանը համապատասխան, ընկերակցության անունից զբաղվում են ձեռնարկատիրական գործունեությամբ և իրենց պատկանող գույքով պատասխանատվություն են կրում նրա պարտավորությունների համար: Լիակատար ընկերներ կարող են լինել միայն անհատ ձեռնարկատերերը և/կամ իրավաբանական անձինք, ինչը դժվարացնում է այս իրավաբանական անձի ստեղծումը:
 Այս տեսակը լայն տարածում չունի։

Ոչ առևտրային կազմակերություններ

Կան նաև ոչ առևտրային կազմակերպությունների մի շարք կազմակերպա-իրավական ձևեր, ինչպիսիք են հասարակական կազմակերպություններ (ՀԿ), հիմնադրամներ և այլն: Յուրաքանչյուր կազմակերպա-իրավական տեսակ ունի ընդհանուր և հատուկ կանոնադրություններն ու կանոնակարգերը՝ պայմանավորված իր հիմնադրման և գործունեության առանձնահատկություններով:

Ազատ տնտեսական գոտիներ

Ազատ տնտեսական գոտիները (ԱՏԳ), առավել հայտնի որպես ազատ տնտեսական տարածքներ կամ ազատ գոտիներ, այն տարածաշրջաններն են, որոնք նախատեսված են տնտեսական գործունեության համար և հարկվում են այլ կերպ: Նրանք կա՛մ ընդհանրապես ազատված են հարկային բեռից, կա՛մ վճարում են հարկերի չնչին մասը՝ զարգացնելով տնտեսական ակտիվությունը: Կախված արտահանման երկրից՝ յուրաքանչյուր պետություն ունի ազատ տնտեսական գոտիների իր կանոնները:
Հայաստանի ազատ տնտեսական գոտիները ներառում են.

• «Ալյանս»-ը (բարձր տեխնոլոգիաների և դեղագործության համար) Երևանում,
• «Մերիդիան»-ը (ոսկերչություն և ժամագործություն) Երևանում,
• «Մեղրի»-ն (Իրանի հետ համագործակցության համար՝ ընդամենը 2 կմ հեռավորության վրա գտնվելով իրանական «Արազ» ազատ տնտեսական գոտուց)։

Ներդրողն ազատ տնտեսական գոտու շահագործող կարող է դառնալ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշում-թույլտվությունը ստանալուց հետո, որի համար հիմք են ընդունվում դիմումը, բիզնես նախագիծը և ազատ տնտեսական գոտում գործունեություն իրականացնելու պայմանների վերաբերյալ կազմակերպչի կողմից տրամադրված տեղեկանքը: Գործընթացը կարող է տևել մինչև 4 ամիս: ԱՏԳ-ների մասին առավել մանրամասն կարող եք իմանալ՝ այցելելով հետևյալ հղմամբ՝ https://mineconomy.am/en/page/360:

(Լրացուցիչ տեղեկությանների համար կարող եք դիմել՝ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության ձեռներեցության զարգացման վարչություն.hեռ.՝ (+374 11) 597 136 Թեմայի վերաբերյալ իմացեք ավելին՝ այցելելով հղմամբ https://mineconomy.am/page/86:

Միջազգային համագործակցություն

Ներկայումս Հայաստանը համագործակցության լայն հեռանկարներ ունի Իրանի, Չինաստանի, Հնդկաստանի, Հարավարևելյան Ասիայի հետ: Որպես Եվրասիական տնտեսական միության (ԵՏՄ) անդամ՝ Հայաստանն ազատ մուտք ունի Ռուսաստան, Ղազախստան, Ղրղզստան, Բելառուս: Ազատ առևտրի համաձայնագրեր են առկա Ուկրաինայի, Մոլդովայի, Տաջիկստանի, Թուրքմենստանի և Վրաստանի հետ:

Հայաստանը հանդիսանում է ԱՊՀ անդամ միակ պետությունը, որն օգտվում է Եվրոպական Միության (ԵՄ) կողմից տրամադրվող «Արտոնությունների ընդհանրացված և համալրված համակարգից» (GSP+)՝ հնարավորություն տալով հայկական ծագման ավելի քան 6200 ապրանքատեսակ ԵՄ շուկա արտահանել զրոյական կամ նվազեցված մաքսատուրքերով: 

GSP ռեժիմն առկա նաև ԱՄՆ, Կանադայի, Ճապոնիայի, Նորվեգիայի և Շվեյցարիայի հետ: